Ἐν ὄψει τῶν κινδύνων - π. Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή Ζ΄ἀπό τοῦ Πάσχα (τῶν Πατέρων τῆς Α΄Οἰκουμενικῆς Συνόδου)

Λόγος εἰς τό Εὐαγγέλιον

Ἐν ὄψει τῶν κινδύνων

« Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου» (Ἰωάν. ιζ´ 11)

          Πάτερ  ἅγιε,  φύλαξέ τους μέ τήν πατρική σου προστασία καί δύναμη, τήν ὁποία ἔδωκες καί σέ μένα. Ἡ θερμή αὐτή παράκληση πού ἀπηύ­θυ­νε ὁ Κύριος πρός τόν οὐράνιο Πατέρα Του, ὑπονοεῖ ὅτι οἱ Μαθητές Του ἐκινδύνευαν. Γι’αὐτό καί τοῦ ζήτησε  μέ τήν Ἀρχιερατική Του προσευ­χή νά τούς ἀναλάβει Ἐκεῖνος ὑπό τήν προστασία Του καί νά τούς φυλάξει γιά νά μή χαθοῦν.

Ἡ κοινή λογική καί ἡ πείρα τῆς ζωῆς μᾶς ὑπογραμμίζουν τό νόημα τῶν λόγων τοῦ Κυρίου μέ τούς ὁποίους ἀρχίσαμε τήν ὁμιλία μας.  Τό αἴτημα λοιπόν τοῦ Κυρίου θέτει ἐνώπιόν μας τό θέμα τῶν κινδύνων, πού ἀπειλοῦν καί ἐμᾶς καθώς καί τόν τρόπο διαφύλαξής μας ἀπ’αὐτούς.

*****

«Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου»

Ὅπως ἀντιλαμβανόμαστε οἱ κίνδυνοι γιά τούς ὁποίους γίνεται λόγος ἐδῶ, δέν εἶναι ἀσφα­λῶς μόνον ὑλικοί καί σωματικοί. Εἶναι πρωτίστως κίνδυνοι πνευματικοί. Κίνδυνοι τοῦ καθ’ αὐτό συστατικοῦ τῆς ὑπάρξέως μας. Εἶναι κίνδυνοι πού ἀπειλοῦν τήν ἀθάνατη ψυχή μας. Γι’ αὐτούς τούς κινδύνους πρέπει νά εἴμαστε πλήρως ἐνημερωμέ­νοι. Ὄχι μόνο νά τούς σκεπτόμαστε ἀλλά νά ξεύ­ρουμε τή σοβαρότητά τους, διότι οἱ ψυχικοί αὐ­τοί κίνδυνοι εἶναι πολύ πιό φοβεροί ἀπό ἐκείνους πού ἀπειλοῦν τό φθαρτό σῶμα μας. Εἶναι πιό φοβεροί ἀπό τούς σεισμούς πολλῶν ρί­χτερ, ἀπό τσουνάμι, ἀπό πυρκαϊές καί κεραυ­νούς, ἀπό τά διάφορα δυστυχήματα καί ἀπό αὐτά ἀκό­μη τά πυρηνικά ὁλοκαυτώματα καί τούς ἐξοντω­τικούς μέχρις ἀφανισμοῦ πολέμους.

Εἶναι δέ τόσο πολλοί οἱ κίνδυνοι τῆς ἀθά­να­της ψυχῆς μας, ὥστε ὁ λόγος  τοῦ Θεοῦ νά λέγει μᾶς λέγει: «Ἐπίγνωθι, (ἄνθρωπε) ὅτι ἐν μέσῳ πα­γίδων διαβαίνεις καί ἐπί ἐπάλξεων πόλεων περι­πατεῖς» (Σοφ.Σειρ.θ΄13). Νά ξέρεις καλά, ἄν­θρω­πε, ὅτι ὁ δρόμος τῆς ζωῆς σου εἶναι στρω­μένος μέ παγίδες. Εἶσαι ἐκτεθειμένος σέ κινδύ­νους, ὅπως ὁ φρουρός πού περπατᾶ ἀκάλυπτος πάνω στό κάστρο τῆς πόλης καί εἶναι τελείως θεατός ἀπό τόν ἐχθρό.

Οἱ ψυχικοί αὐτοί κίνδυνοι προέρχονται ἀπό ἀνθρώπους καί δαίμονες. Ἀπό ὄργανα τοῦ Δια­βόλου πού ἐπιβουλεύονται τήν πίστη καί τήν ἀρετή τοῦ χριστιανοῦ. Ἐξ αἰτίας τους εἶναι ἐνδε­χόμενο νά παρασυρθοῦμε στήν πλάνη καί τήν αἵρεση καί νά πέσουμε στήν ἁμαρτία. Ὑπάρχει φόβος νά μολυνθεῖ ὁ πιστός στό νοῦ, ἀλλά καί στήν καρδιά. Εἶναι δυνατό νά ἐπηρεασθοῦν οἱ πεποιθήσεις, οἱ ἀρχές μας ἀλλά καί ἡ ὅλη συμ­περιφορά μας. Καί αὐτό εἶναι κάτι τό ὁποῖο σέ ὧρες εἰλικρινείας μέ τόν ἑαυτό μας τό ἀναγνω­ρίζουμε. Τήν ἀλλοίωση τήν κακή τή βλέπουμε στή ζωή μας ἀλλά καί στή ζωή τῶν οἰκείων καί τῶν φίλων μας. Τή βλέπουμε στή ζωή καί τή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν μας καί θλιβόμαστε καί ὑποφέρουμε καί στενάζουμε μέ στεναγμούς πού συγκλονίζουν τήν ὕπαρξή μας. Τή βλέπουμε τήν κακή ἀλλοίωση στά πρόσωπα τῆς οἰκο­γέ­νειας. Πόσους κινδύνους δέν ἀντιμετωπίζουν οἱ οἱ σύζυγοι στήν ἐργασία, στό κοινωνικό ἀκό­μη καί στό συγγενικό περιβάλλον μέ ἀποτέλεσμα, ἐπειδή ἀκριβῶς δέν συνειδητοποί­ησαν τόν κίν­δυνο ἤ τόν ὑπετίμησαν ἤ καί τόν ἀγνόησαν, νά ὁδηγοῦνται σέ διάσταση καί νά θρηνοῦν πάνω στά ἐρείπια τῆς ἀφροσύνης καί τῆς κακῆς ἐκτί­μησης τῶν πνευματικῶν, ψυχικῶν κινδύνων πού περιζώνουν τόν κάθε ἄνθρωπο ἀνεξέρτητα ἀπό ἡλικία καί πρόοδο ἀκόμη στήν ἀρετή.

Οἱ αἰτίες πού προκαλοῦν τούς ἐπικίνδυνους αὐτούς καί ὀλέθριους ἐπηρεασμούς ὅλοι τό γνωρίζουμε ὅτι προέρχονται ἰδιαίτερα σήμερα ἀπό τά μέσα ἐνημέρωσης καί κοινωνικῆς δικτύω­σης, ἀπό ἀκούσματα καί θεάματα, ἀπό φιλίες καί σχέσεις κοινωνικές, ὅπως περιγράψαμε προηγου­μένως, ἀπό συνεργάτες καί ἀπό εἰσηγήσεις πού πηγάζουν κατ’ εὐθεῖαν ἀπό τά «νοήματα τοῦ σα­τανᾶ» (Β΄Κορ. β΄11).

Πρέπει πράγματι νά εἶναι κανείς τυφλός καί κουφός ψυχικά γιά νά μήν αἰσθάνεται τή σοβα­ρό­τητα τῶν πολλῶν ψυχικῶν κινδύνων, πού διατρέ­χουμε παντοῦ καί πάντοτε ὅσο περιφέρουμε τά βήματά μας σ’ αὐτόν τόν κόσμο. Δέν ἀποτελεῖ ὑπερβολή, ἀδελφοί μου, νά ποῦμε ὅτι τό σκάφος τῆς ψυχῆς μας διατρέχει τόν κίνδυνο νά ἐξοκείλει καί νά βυθισθεῖ σέ κάθε στιγμή, διότι εἶναι πολλοί οἱ σκόπελοι καί οἱ ὕφαλοι, πού τό ἀπειλοῦν.

******

Μπροστά σ’αὐτή τήν πραγματικότητα τοῦ πλήθους καί τῆς σοβαρότητας τῶν κινδύνων τῆς ψυχῆς μας δέν πρέπει βέβαια νά πάθουμε φοβία. Δέν θά καλλιεργοῦμε στήν ψυχή μας φόβους παθολογικούς οὐτε θά κυριευθοῦμε ἀπό πανικό. Χρειάζεται προσεκτική καί θαρραλέα ἀντιμετώπι­ση. Αὐτό ὅμως εἶναι δυνατό νά ἐπιτευχθεῖ μόνο ἐάν πιστεύσουμε ἀκράδαντα στόν Κύριό μας Ἰη­σοῦν Χριστόν. Ἐφ’ ὅσον βρισκόμαστε κάτω ἀ­πό τήν ἀκαταμάχητη προστασία τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, δέν φοβούμεθα τίποτε. Αὐτό ἄλλωστε εἶναι καί τό νόημα τοῦ αἰτήματος τοῦ Κυρίου πρός τόν οὐ­ράνιο Πατέρα Του. Ἐπειδή γνώριζε τήν ἀδυνα­μία τῶν μαθητῶν Του καί τή σοβαρότητα τῶν κιν­δύ­νων, πού θά διέτρεχαν στό μέλλον, θέλησε νά ἐξασφαλίσει γι’ αὐτούς, καί γιά ὅλους τούς χρι­στιανούς διά μέσου τῶν αἰώνων τήν ἀκατανίκητη προστα­σία τοῦ «Κυρίου τῶν δυνάμεων».

Μόνοι μας οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε πολύ μικροί καί πολύ ἀδύνατοι. Δέν ἔχουμε τή δυνατότητα νά ἐξασφαλίσουμε καί νά προστατεύσουμε τή ψυχή μας ἀπό τά «πεπυρωμένα βέλη τοῦ πονηροῦ, τά καθ’ ἡμῶν δολίως κινούμενα», ἀπό τόν ὁποῖο καί προέρχονται ὅλοι οἱ ψυχικοί κίνδυνοι. Ἐάν δέν «φυλάξῃ» ὁ Κύριος τή ψυχή μας «εἰς μάτην» θά ἐπιχειροῦμε νά προστατευθοῦμε μόνοι μας (Ψαλ­μ.126,1). Αὐτή εἶναι ἡ πείρα τοῦ πολύπαθου ψα­λμωδοῦ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. «Ἐάν, λέγει, δέν οἰκοδομήσει τόν οἶκον ὁ Κύριος εἰς μάτην ἐκο­πίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες. ἐάν μή Κύριος φυλάξῃ πόλιν,  εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων». Ἐάν δέν φυλάξει τήν πόλη ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, μάταια ἀγρύπνησαν αὐτοί πού τή φυλάσσουν καί τήν φρουροῦν. Ὁ δέ ὁ θεῖος Ἀπόστολος Πέτρος μᾶς διδάσκει ὅτι ὁ «ἀντίδικος ὑ(ἡ)μῶν διάβολος περιπα­τεῖ ὡς λέων ὠρυόμενος ζητῶν τίνα καταπί­ῃ» ( Α΄Πέτρ.ε΄8). Ὁ ἀντίπαλος καί κατήγορός μας διάβολος σάν λιοντάρι πού βρυχᾶται περπατᾶ μέ μανία καί ζητᾶ ποιόν νά ἀπομακρύνει ἀπό τήν πίστη, γιά νά τόν καταβροχθίσει. Ἕνας λόγος τοῦ Παναγίου Πνεύματος πού τόν βλέπουμε ἰδιαίτερα σήμερα πόσο ἀληθινός εἶναι. Χωρίς τόν Χριστόν μας λοιπόν δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτε. Μᾶς τό εἶπεν ἄλλωστε κατηγορηματικά: «χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. ιε΄5). Οἱ κίνδυνοι ἄλλωστε εἶναι συχνά ἀόρατοι καί ὑπερ­βαίνουν τίς δυνάμεις μας.

Ἐάν ὅμως συμμαχήσει ἡ ἀνθρώπινη ἀδυνα­μία μας μέ τή θεία παντοδυναμία καί συνδεθοῦμε μέ τήν προσευχή καί τήν ὅλη λατρευτική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τόν Κύριο καί Θεόν μας, τότε εἶναι δυνατό νά ἐξουδετερωθεῖ κάθε κίνδυνος. Διότι ἀκριβῶς θά ἔχουμε μαζί μας Ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος εἶναι «μείζων ἤ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ» (Α΄Ἰω. δ΄4). Τόν Κύριον Ἰησοῦν ὁ Ὁποῖος εἶναι μεγα­λύτερος, ἀνώτερος καί Νικητής τοῦ Διαβόλου. Ἐκεῖνον μέ τοῦ ὁποίου τή βοήθεια κατενίκησαν καί οἱ ἅγιοι Πατέρες μας ὅλους τούς ἐχθρούς τῆς πίστεως. Ἐκεῖνον πού δίνει στούς πιστούς Του τή δύναμη νά πατοῦν «ἐπάνω ὄφεων καί σκορπίων καί ἐπί πᾶσαν τήν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ» (Λουκ. ι΄19).

Ἀλλά ταυτόχρονα νά καλλιεργοῦμε στή ψυ­χή μας τήν ὑψοποιό ταπείνωση. Ὁ Μέγας Ἀντώ­νιος ὅταν κάποτε εἶδε «τάς παγίδας τοῦ διαβόλου ἡπλωμένας» καί ρώτησε: καί ποιός εἶναι δυνατό νά σωθεῖ; ἄκουσε τή φωνή πού τοῦ ἔλε­γεν: ἡ ταπείνωσις. Ὁ ταπεινός ἄνθρωπος ἑλκύει τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀντιλαμβάνεται τίς παγίδες τοῦ Δια­βόλου, καί μέ τήν ἄγρυπνη προσοχή πού καλλι­εργεῖ στήν ψυχή του,  τίς ὑπερνικᾶ καί σώζεται «ὥσπερ ὄρνεον ἐκ βρόχων καί δορκάς ἐκ παγί­δων». Ὅ­πως τό πουλί ἀπό τίς θηλειές τοῦ κυνη­γοῦ καί τό ζαρκάδι ἀπό τίς παγίδες του.

****

«Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου»

          Τό Σύμβολο τῆς Πίστεώς μας, ἀγαπητοί, πού συνέταξαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες, τῶν ὁποίων γιο­ρτάζουμε σήμερα τήν ἱερή μνήμη, ἀρχίζει μέ τό «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα, παντοκρά­τορα». Ὁ Παντοκράτωρ, λοιπόν, Θεός παρακολουθεῖ μέ στοργή τή ζωή μας καί γνωρίζει τούς κινδύνους, πού διατρέχουμε καθημερινά. Αὐτός ἔχει καί τήν ἄπειρη δύναμη γιά νά μᾶς περιτειχίζει σέ κάθε ὥρα καί στιγμή καί νά μᾶς ἀσφαλίζει. Περιμένει ὅμως νά καταφεύγουμε ἐλεύθερα καί ἀβίαστα μέ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν πατρική του παν­το­δυναμία καί παντοκρατορία. Ἄν θέλουμε λοιπόν νά βγαίνουμε σῶοι καί ἀβλαβεῖς ἀπό κάθε κίν­δυνο, ἄς ζητοῦμε μέ πίστη τήν προστασία τοῦ Κυρίου καί  τήν παντοδύναμη βοήθειά Του πού θά μᾶς ἀναδεικνύει νικητές τῆς ζωῆς.

Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης

Ἐκφωνήθηκε στόν Ἱερό Καθεδρικό  Ἁγίου Ἰωάννου Λευκωσίας,  Κυριακή 28.05.2017